प्रथम मैथिली पाक्षिक ई पत्रिका

 

परमानन्द लाल कर्ण

                                                                      आत्मसम्मान

भरि दिन काम करैत-करैत  प्रमिला थकि  गेल छलीह । थोड़ेक देर टी वी  लग बैसि अपन पसंदीदा सीरियल देखs लगलीह । हुनकर पतिदेव रमेशजी ओहि ठाम अखबार  पढ़ि रहल छलाह । ओ अखन टी वी देखनाई  शुरू केने छलथि कि अचानक टी वी बंद भs  गेल । प्रमिला चौंक गेलीह आ पतिदेव सँ कहलनि- सुनै छिये , देखियो टी वी किएक  बंद भs  गेलै । रमेश जी देखैत छथिन  जे टी वीक  रीमोट हुनक पुतोहुक  हाथ मे अछि । ओ टी वी रीमोट सँ बंद कs  देने छलीह ।ता धरि प्रमिलाक  नजरि सेहो पुतोहुक  हाथ दिस गेल । ओ समझि  गेलखिन  जे रीमोट सँ टी वी बंद भेल अछि । ओ पुतोहु सँ कहलनि - की भेल कनिया ? टी वी किएक बंद कs  देलिएक ? तहन कड़क आवाज़ में ओ कहलनि - माँजी, भरि दिन अहाँ टी वी देखैत रहैत छी । अहाँक  पता अछि जे बिजलीक  बिल कतेक  आयव जायत छै। तखन रमेश जी ई बात सुनि कहलखिन - कनिया कोन तरीका अछि जे सासुमाँ सँ एना बात करैत छी । ओ टी वी नहि देख सकैत छथिन की  ?  ई सुनि पुतोहु कहलखिन-बाबुजी ! अहाँ जानैत छी जे बिजलीक  बिल कतेक आवि जायत छैक? अहाँ तs  भरि दिन अखबार में लागल रहैत छी । अहाँक  की मालूम ? हमरा तs  सव किछु सोचवाक अछि । टी वीक  रीमोट कालि  साँझ मे मिलत । ई कही रीमोट लs के चलि गेलीह । ई सुनि प्रमिलाक  आँखि सँ ढ़व-ढ़व  नोर गिरs  लागल । रमेशजी किछु कहs  चाहैत छलखिन  कि  हाथक  इशारा दs  ओ हुनक मुँह बंद कs  देलनि । आ अपने आँखि मुनि रमेशजी लग कुर्सी पर चुपचाप बैसि गेलीह । ओना तs बेटा- पुतोहु मे बदलाव कतेको दिन सँ रमेश जी महसुस करैत छलाह । बिना मतलव झगड़ा सव दिनक रूटीन बनि  गेल छल , बेटा एक दुई बेर मकान हुनका नाम सँ करवाक लेल सेहो इशारा केने छलैन । रमेश जी सोचैत छलाह जे आई नहि काल्हि सव किछु तs  हिनके हेतनि  । किएक  नहि हुनका नाम मकान कs  देल जाय ।

 

रमेशजी सव दिन  भिनसर मे टहलवाक लेल जायत छलाह, हम उमरक  संग किछु देर बातचित  कs  घर पर आवैत छलाह । एक दिनक  बात अछि , रमेशजी अपना संगी सँ कहलनि जे हम आव चाहैत छी जे मकान हम अपना बौआक  नाम कs दी, से कोनो कातिवक  पता अछि , जे नीक सँ पेपर बना देताह  । एहि बात पर हुनकर एकटा संगी जिनकर नाम सुशील छल, ओ कहलखिन - किएक  बौआक  नाम मकान करs चाहैत छी । एहि पर रमेशजी कहलनि हमर आव कोन ठीक अछि, पाकल आम कखन खसव  तकर कोनो ठिकाना नहि । हम मकान हुनका नाम कs  देवेनि तs  झंझट सँ ओ मुक्त भs  जेताह । हुनका जे मर्जी हेतेन  से करताह । ई सुनि  सुशीलजी कहलनि - अहाँ एहन गलत  काम नहि करु । किएक  तs ककरो पर आइ काल्हि भरोसा नहि रखवाक चाही । हमरा राय सँ अहाँ एकटा वसीयत अपना धर्मपत्नीक  नाम  बना लीअ, तकर बाद वसीयत मे बौआक  नाम दs दियौ । वसीयत मे स्पष्ट कs दीयौ जे अहाँ दुनु प्राणीक  अछैत किनको मकान पर हक नहि होयत । अहाँ अपन आ धर्मपत्नीक  बुढ़ापा खराब नहि करु । कम सँ कम  दुई जुनक रोटी दुनु प्राणी के सुख सँ मिलत । रमेशजी हुनकर सलाह मानि ओहिना वसीयत बना देलखिन आ बेटा केर  दs  देलखिन । एकटा कापी अपना संग राखि  लेलथि । बेटा बिना किछु पढ़ने वसीयत के बैंकक  लौकर मे राखि देलखिन । सुशीलजी सँ बातचीत करैत ओ कहलनि जे अहाँक सलाह पर हम ओहिना वसीयत बना देलहुँ अछि आ बौआक  दs  देलियनि । सुशीलजी कहलनि - नीक केलहुँ ।

 

एक दिनक  बात अछि रमेशजी कुर्सी पर बैसि किछु सोचि रहल  छलाह । कखनहुँ  अखबार पर नजरि जानि तs  कखनहुँ  बाहर । किछु सोचैत अपना पत्नी सँ कहलनि - अशोकक  माय ! सुनै छीयै  ? ओ कहलखिन - की बात ?ओ कहलनि-  हमरा मन मे किछु विचार आवि रहल अछि कहु । हुनक पत्नी कहलनि - कहु कोन विचार आवैत अछि  । एहि बात पर  रमेशजी कहलनि - जाहि दिन सँ अशोकक  जन्म भेल, तखन सँ लs  के आई धरि हमसव अपन इच्छा के दबबैत एलहुँ अछि । हम सव केवल ओकरे बारे में सोचलहुँ अछि । आव तs  ओ पैघ भs  गेल अछि । अपना पाइर पर ठाढ़ अछि । अहुँ  एहि उमर मे घरक  सव काम करैत छी । कनिया भरि दिन बाहर घूमs आ आराम फरमावsक अलावा किछु नहि करैत छथिन । रिटायर  भेलाक  बादहु हम पूरा पेन्शनक  पाई घरक खर्च मे लगा दैत छी । मुदा एहि सवहक बदला हमरा की मिलैत अछि । कनिया सेहो सवदिन टोना-मेनी करैत रहैत छथि । अशोक सेहो कनियाक गुलाम बनि रहैत अछि । हम सोचि रहलहुँ  अछि जे आवहु कम सँ कम अपन जिनगी जीवु । प्रमिला कहलनि - अहाँक  कहलवाक मतलव हम नहि बुझलहुँ । रमेशजी  कहलनि - घर मे बैसल-बैसल मन नहि लागैत अछि । हमर इच्छा अछि जे कोनो तीर्थ स्थल सँ घूमि  आवि ।ई बात सुनि हुनक धर्मपत्नी कहलखिन - इच्छा तs  हमरो होयत अछि, मुदा अहाँ सँ नहि कहैत छी; किएक  तs  बौआ  आ कनिया कतहु गुस्सा नहि करs लागथि । देखै नहि छियै, बिना कोनो कारण कनिया सव दिन टोना-मेनी करैत रहैत छथिन । कतहु ओ सुनि लेतीह तs  ओ आगि बबुला नहि भs जेतीह  । हमरा बचपन सँ तिरुमाला जयवाक इच्छा अछि, मुदा कोना जयतहुँ । बाबुजीक  लग ओतेक पाई नहि छलनि जे ओ घूमा  देताह । घरक  खर्च वड्ड मुश्किल सँ चलैत छल । मुदा पाईक  अभाव रहितहु हमरा पढ़ाई मे कोनो कमी नहि रखलथि । पढ़लाक बाद हमरा सरकारी नौकरी मिलल । अहाँक  शादीक बाद अशोकक जन्म भेल । तकर बाद तs  हम सव किछु ताख पर राखि हुनका मे लागि गेलहुँ ।  सोचैत छलहुँ जे हम जेना कष्ट मे रहलहुँ , हमर बच्चा एहन कष्ट मे अपन जीवन व्यतीत नहि करथि । सव दिन हम हिनका पर ध्यान केंद्रित केने छलहुँ ।कोना हुनका नीक नुआ आ नीक खाना दी , नीक सँ पढ़ावी एहि बारे मे सोचैत छलहुँ । बच्चा मे जाहि खिलौना पर ओ हाथ रखैत  छलाह , हम हुनका जरूर  खरीद दैत छलहुँ ।जखन ओ स्कूल जाय लगलाह तहन हुनका पढ़ाई मे जतेक पाईक  आवश्यकता छल, हम पहिले व्यवस्था कs  लैत छलहुँ । दोसर खर्च में कटौती कs हुनका लेल पाई राखि दैत छलहुँ । हम सोचैत छलहुँ जे जखन हुनका स्कूलक  फिस आ कितावक  आवश्यकता हेतेनि , तखन जौं पाई नहि रहत तहन हुनका पढ़ाई मे दिक्कत भs  जेतनि । तैं सवसँ पहिले हुनका लेल पाई राखि दैत छलहुँ । जखन ओ जतेक पाई माँगैत छलाह , ओतेक हम हुनका दैत छलहुँ ।

 

एक आदमीक  कमाई पर बच्चाक पढ़ाई, घरक  खर्च , बुढ़  माय -बाबूजीक  दवाई वीरो, सवहक व्यवस्था करैत छलहुँ से सव तs अहाँ जानवे करैत छी ।आई  अशोक सव किछु नकारि देलक । कहैत छथि जे अहाँ हमरा की केलहुँ । सोचने छलहुँ जे जिम्मेवारी सँ मुक्त भs  जायव तहन आराम सँ रहव, मुदा अखन हमर बेटा पुतोहु ततेक बंदिस लगा देने अछि जे मानु हम बेरी मे जकरल छी । एहि सँ नीक पहिले छलहुँ, जखन की बड्ड जिम्मेवारी छल । आई हम सव जिम्मेवारी सँ मुक्त भs  गेलहुँ अछि, तैयो अहाँ भरि दिन चूल्हा चौका मे लागल रहैत छी आ पेन्शनक पाई सेहो हम अशोक के दs  दैत छी । अशोक आ हुनक कनिया तैयो  आँखि देखवैत रहैत छथि । प्रमिला कहलखिन - हम सव की कs  सकै  छी ? हमरा सव के जे लिखल होयत ओ तs  भोगहि  पड़त । आव एहिना  समय गुजारs  पड़त । एहि पर रमेशजी कहलखिन - नहि ,नहि । अहाँ एना किएक  सोचि रहल छी । आव जे हम सोचव सएह करव । ई सुनैत प्रमिला कहलखिन - अहाँ की सोचि रहल छी ? रमेशजी कहलनि - बस अहाँ कनि इंतजार करु , देखु हम की करैत छी ।

 

पेन्शन मे सँ किछु पाई सव मास मे बचाक  आव रमेश जी राखs  लगलाह । जखन किछु पाई जमा भs गेल तहन ओ तिरुपतिक टिकट कटा कs लs  आनलथि आ किछु पाई खर्चाक  लेल संग मे सेहो लs  आनलथि ।ओहि मास में पेन्शनक  पाई बेटा- पुतोहु  के नहि देलखिन । टिकट देखि प्रमिला चौंक गेलीह । ओ कहलनि - की अहाँ पेन्शनक  पाई सव खर्च कs  देलहुँ । एहि पर रमेशजी कहलनि - अहाँ चिंता नहि करु । हम बेटा पर थोड़े निर्भर छी ।हमर अपन पेन्शनक  पाई अछि । प्रमिला कहलखिन - एहि मास मे कनियाक  हाथ मे पाई नहि देवै तs घर मे षड़मंडल भs  जायत । अच्छा ठीक अछि , जे हेतेक से बुझल जेतेक ।

 

किछु दिनक  बाद हुनकर पुतोहु गुस्सा सँ लाल भs प्रमिला लग आवि कहलनि - माँ जी, अहाँ सवहक बीच की गुटर-गुँ  चलैत अछि ? ई सुनि प्रमिला कहलनि - कनिया की भेल ? किएक  एना बाजैत  छी ? पुतोहु कहलनि - अच्छा ! अहाँ तs एना बाजि  रहल छी जेना कि  अहाँक  किछु मालुम नहि अछि । एहि मास में बाबुजी पेन्शनक  पाई अखन धरि नहि देलखिन अछि । घरक  खर्च कोना चलत । हुनकर पेन्शन तs  सव मासक पहिल तारीख के आवि जायत छैन । बाबुजी सँ कहियो बैंक सँ पेन्शन निकालि एथिन । एहि बात पर प्रमिला कहलनि - कनिया दरअसल मे एहि माह अहाँक  बाबुजी आ हम एक संग बाहर घुमावाक लेल जा रहल छी, पेन्शनक  पाई सँ ओ टिकट कटा लेने छथि।तैं एहि माह पाई नहि देलनि अछि । ई सुनि पुतोहु आगि  बबूला भs गेलीह आ कहलनि - एहि उमर मे अहाँ सव के घूमवाक शौख अछि । अहाँ सव के शर्म नहि आवैत अछि । एहि उमर मे घर पर बैसि राम-राम करवाक चाही । अहाँ जानैत छी जे घर मे कतेक काम होयत अछि । आवs दिओ बेटा के तहन हुनका बता दैत छीयेन जे एहि उमर मे अहाँक  माय-बाबुजी कतेक फालतु खर्च करैत छथि । बिना हमरा सव के पूछने अहाँ सव बाहर जायवाक लेल कोना सोचलहुँ ? पुतोहुक  बात सुनि प्रमिला समझि गेलीह जे आइ घर में हो-हल्ला होयत । किएक  तs  सव पेन्शनक  पाई बेटा-पुतोहु के दs  दैत छलखिन आ अपना हिसाव सँ ओ सव खर्च करैत छलाह ।

 

साँझ मे अशोक घर एलाह तs पुतोहु सव किछु हुनका बता देलखिन । ई सुनैत अशोक आगि बाबुला भs  गेलाह । गुस्सा सँ लाल भs बाहर आवि पिताजी सँ कहलनि - बाबुजी ! एहि माह पेन्शनक  पाई किएक  नहि  देलहुँ अछि आ सुनि  रहल छी जे अहाँ सव पाई खर्च कs  देलहुँ अछि । हमरा सँ बिना पूछने अहाँ सव पाई खर्च कs देलहुँ । आव एहि मास मे घर कोना चलत ? एतेक फालतु खर्चा करवाक कोन आवश्यकता अछि ? बुढ़ापा मे आराम सँ घर पर रहु आ राम-राम करु । एहि उमर में घुमवाक शौख नीक नहि अछि । जौं घुमवाक शौख अछि तs बगल मे मंदिर अछि जाके घुमि आउ जौं अहाँ पेन्शनक  पाई एना फालतु खर्चा कs  देव तs ……. एतवे बात सुनैत रमेशजीक  चेहरा गुस्सा सँ लाल भs  गेल आ जोर सँ कहलनि - “ बेटा ! आव बहुत भs  गेल । अहाँ हमरा घुमनाई पर अंकुश नहि लगा सकैत  छी, अहाँक ई  फालतु बुझना जायत अछि । अहाँ सव पार्टी करवाक लेल जायत छी, हम कखनहु अहाँ केर मना केलहुँ अछि । कोनो छूटीक  दिन नहि होयत अछि जे अहाँ सव बाहर पार्टी मे नहि जायत होयव । की ओ सव फालतु खर्च नहि छी ?  आओर तs  आओर घर मे बैसल कनि देर टीवी खोलि  ली सेहो अहाँ सवके नीक नहि लागैत अछि । कनिया हमरा सवके टी वी  देखनाई सेहो बंद कs देलनि अछि । जखन हुनकर मर्जी होयत तखनहि हम सव टी वी देखि सकैत छी । अरे ! हम बुढ़ अवश्य भs  गेलहुँ अछि अखन मरल नहि छी । हमरो इच्छा होयत अछि किछु करवाक ? जौं हम किछु करी तs  अहाँक खर्चा बढ़ि जायत अछि , मुदा अहाँ सव करी तs  कोनो बात नहि । अहाँ सव छूटीक  दिन बाहर  घुमु पार्टी करु ताहि में कोनो खर्चा नहि होयत अछि । अहाँ अपना पर खर्चा करु ओ खर्चा नहि अछि , मुदा माय -बाबुजी पेन्शनक  पाई एक मास खर्च कs  देलनि ओ अहाँ सवके आँखि लागि गेल । अहाँ भुलि  गेलहुँ जे पिछला मास अहाँ सव विदेश घुमावाक लेल गेल छलहुँ । हवाई जहाजक  टिकट मुफ्त में छल की ? संगही संग विदेश मे रहनाई-खेनाई  सव मुफ्त में छल की ? कोनो बरख एहन नहि होयत अछि जे अहाँ सव विदेश घुमवाक  लेल नहि जाउत छी । हम कखनहु अहाँ सव के कहलहुँ अछि जे बौआ ई फालतु खर्च अछि ।सव साल अहाँ कोन ठाम घुमवाक  लेल जायत छी, कतेक पाई खर्च होयत अछि आइ धरि अहाँ सँ पुछलहुँ अछि । एतेक दिन मे पहिल बेर इच्छा भेल जे तिरुमाला जाय भगवान तिरुपतीजीक  दर्शन कs आवि , तहन अहाँ सवके एतेक तकलीफ भs  गेल । अहाँ सव सँ एकहु टा पाई नहि मांगलहुँ अछि । हम अपन पेन्शनक  पाई सँ घुमs  चाहैत छी , एहि में अहाँक  पेट में दर्द किएक होयत अछि ?

 

अशोक कहलनि - बाबुजी हम विदेश घूमवाक लेल जायत छी , तहन अहाँ सँ एकहु टा पाई नहि मांगैत छी । हम अहाँक एकहु टा पाई विदेश मे खर्च नहि करैत छी । हम जे कमाई छी, ताहि पाई सँ विदेश घुमैत छी । रमेशजी कहलनि - बेटा ! हमहु तs  वएह बात कहि  रहल छी । अहाँ सँ एकहु बेर नहि कहलहुँ अछि जे अहाँ पाई दीअ, हम घुमवाक लेल जायत छी । ई बात सुनि  अशोक कहलनि - ठीक अछि , बाबुजी जौं अहाँ घुमवाक प्लान बना लेलहुँ अछि तहन घूमि आवु, मुदा एहि बातक  ध्यान राखव जे एहि घर मे रहव तहन खाना-पीनाक  खर्चाक पाई दिअ  पड़त । मुफ्त मे हम खाना नहि खिला सकैत छी । हमरा लग एतेक पाई नहि अछि जे अहाँ सवहक खान-पान पर हम खर्चा करी आ अहाँ घुमा फिरी करैत रही । ई  कहि  अशोक अपना कमरा  में चलि गेलाह । तखनहि अशोकक  कनिया घर सँ बाहर आवि कहलखिन - अहाँ सव कखनहु सोचैत छी जे अहाँक  बेटा भरि दिन कतेक मिहनत करैत छथिन, तहन दू टा पाई घर आवैत अछि । हमसव किछु दिन विदेश घुमवाक लेल गेलहुँ तs  अहाँ सवहक  भौं  चढ़ि गेल । अहाँ ई सव नहि सोचेत छी जे बच्चा सवहक भविष्य कोना बनत । बच्चा सवहक लेल किछु  पाई वचावी से नहि तs  घुमवा मे पाई खर्च करैत छी । एहि बुढ़ापा में घुमवाक कोन आवश्यकता अछि । चुपचाप घर पर रहु । ओनाहु  एहि उमर मे घुमवाक लेल जायव , कतहु चक्कर सव आवि जायत , खसि  पड़व  तहन बड्ड दिक्कत होयत । एहि अवस्था मे शरीर कमजोर भs  जायत छैक । घुमला  पर पानि  सेहो बदलि  जायत छै । बीमार पड़क  सम्भावना प्रबल भs  जायत छै । तैं अहाँ सव घर पर रहु । बीमार पड़ि  जायव तहन सेवा के करत ? हमरा सँ सेवा करनाई संभव नहि अछि । से सुनि  लिअ  । ई सुनि रमेशजी कहलखिन - कनिया घर मे रहि  के अहाँक  सासुजी की भरि दिन काम नहि करैत छथिन ? बाहर घुमवाक  लेल जेथिन तहन बीमार पड़ि जेथिन । रमेशजीक  बात सुनैत हिनकर पुतोहु मुँह फुला कs अपना कमरा मे चलि गेलीह ।

 

प्रमिला दुनुक बात सुनि  स्तब्ध भs  गेलीह । हुनका आँखि सँ ढ़व-ढ़व नोर गिरs  लागल , हुनका समझि में नहि आवि रहल छलनि जे ई की भs  रहल अछि । थोड़े देरक  बाद प्रमिला रमेशजी लग आवि कहलनि  - अशोकक  पापा , सुनै छियै ? ओ कहलनि - हां कहु । की बात अछि ? प्रमिला कहलनि - हम एक बात कहु, हमर इच्छा होयत अछि जे हमसव अपन प्लान बदलि  ली । नहि तs  घर मे जे दुई जुनक रोटी मिलैत अछि , ताहु पर आफत आवि जायत । घर मे रहनाई दू भर भs  जायत । उल्टा -पुल्टा बोली सुनि हमर जिनगी बेकार भs  जायत । तखन रमेशजी कहलनि - अहाँ शांत रहु । हमरा जीता जिनगी अहाँ केर केओ किछु नहि कहि सकैत अछि । ई सव विदेश जायत छथि हम सव हुनका रोकैत छी की ? लाखो टका  खर्च करैत हेताह से बड्ड बढ़िया आ एक मास मे पेन्शन नहि देलियनि तs  घर मे षड़मंडल । आखिरकर ई अन्याय कतेक दिन सहव । कखनहु नहि कखनहु बाजs  तs  पड़वे  करत । नहि तs  जिनगी भरि समझौता करैत रहु ।

 

दोसर दिन प्रमिला भिनसरे चूल्हा-चौका  कs नाश्ता बनाs  कs  सवके देलखिन , सव केओ नाश्ता कs रहल छल । तखन प्रमिलाक  एहसास भेलनि जे बेटा-पुतोहुक गुस्सा शांत नहि भेल अछि । ओ सव नहि तs आन दिन  जकाँ बात करैत छलाह आ नहि नजरि मिलवैत छलाह। रमेशजी सेहो समझि गेलाह जे घरक  माहौल नीक नहि अछि । रमेशजी नाश्ता कs प्रमिला सँ कहलखिन - अशोकक  माय ! अहुँ नाश्ता कs  लिअ । बाहर जायवाक अछि, बाजार चलु ,किछु साड़ी  खरीद दैत छी । कतेको बरख भs गेल अछि एकहु टा साड़ी नहि  खरीदलहुँ अछि । घुमवाक लेल बाहर जायवाक अछि , पुरनके साड़ी पहिरव  की ?

 

रमेशजीक  एतेक कहैत देर नहि कि हुनक बेटा पुतोहु दुनु भड़कि  गेलथि  आ जोर सँ कहलनि - बाबुजी ! अहाँक  जे इच्छा अछि से करु । अहाँ सव तs हद पार कs  देलहुँ अछि । आव हम अहाँ केर नहि राखि सकैत छी । अहाँ अपन व्यवस्था कs  लिअ । अहाँ तs  सव शर्म बेच देलहुँ अछि । अखन बुढ़ापा में घुमवाक लेल जायत छी । ई हमरा सँ वर्दाश्त नहि होयत । एहि बात पर रमेशजी कहलखिन - बौआ  ई घर हम बनौने छी । एहि घर पर हमर अधिकार अछि । हम दोसर आशियाना किएक  खोजव ? आओर तs  आओर ई जमीन सेहो हमही खरीदने छी । पुश्तैनी जमीन नहि अछि ।एक एक पाईक  हिसाव हमरा डायरी मे लिखल अछि । ई घर हमर छी, अहाँक  नहि । अशोक तपाक सँ कहलनि - बाबुजी ! ई घर अहाँक  नाम छल । आब नहि, अहाँ बिसरि गेलहुँ अछि जे ई घर हमरा नामे कs  देने छी । कागज हम लोकर मे राखि देने छी । तें एहि मकान पर आव हमर अधिकार अछि नहि कि  अहाँक । रमेशजी कहलनि - नहि बाउ ! अहाँ कागज लोकर मे रखने छी, मुदा कागजक  एक कापी हमरा लग अछि । जखन बैंक खुलत तहन देख लेव , मुदा हमरा पास अखन मौजूद अछि । हमरा ठीक सँ यादि अछि हम लिखने छी जे जा धरि हम दुनु प्राणी जिअव ता धरि मकान पर किनको हक नहि रहत । हमरा दुनुक  मरलाक बाद अहाँ किछु कs  सकैत छी । आइ एना नहि लिखतहुँ तs  अहाँ सव तुरतहि  हमरासव के बेघर कs  देतहुँ । एक बात कान खोलि केर सुनि लिअ  हम आ अहाँक  माय एहि समाज मे इज्जत कमेने छी । जौं अहाँ सव एना बेइज्जती  करव तs हमरा बर्दाश्त नहि होयत । तैं आइ हम फैसला कs  रहल छी जे अहाँ सव ऊपरवाला मंज़िल पर अपन सव सामान लs  के चलि जाउ आ अपन गृहस्थी अलग बसाउ  आओर हां मकानक  भाड़ा ओना तs  ₹१८००० टका अछि मुदा अहाँक  ₹१२००० महीना दिअ  पड़त । ई स्वीकार अछि तहन ठीक नहि तs  दोसर मकान ढूँढ़ि लिअ  । हम ऊपर वाला मकान किराया पर लगायव । एहि मास मे १४ टा  दिन वांचल अछि । एहि मासक बाद घर खाली  करु । एहि मासक पहिल तारीख सँ हम घर किराया पर लगायव ।सोचि  लिअ  फैसला अहाँक करवाक अछि । ई सुनि पुतोहु कहलनि - बाबुजी  ! जौं  हमरा सव के एहि घर सँ निकालि देव तहन एतेक पैघ घर मे अहाँ सव की करव ? बुढ़ापा मे अहाँ सवहक देखभाल के करत ? अंतिम समय मे आखिरकार  हमहि सव काम आयव, दोसर नहि एताह । रमेशजी कहलखिन - कनिया ! अखन तs  हमरा सवहक हाथ पाइर चलैत  अछि तहन तs  भूखहि  मारs  चाहैत छी । जखन हमरा सवहक हाथ पाइर  काम नहि करत तहन हमरा सवहक अहाँ की गति करव , कोनो ठीक अछि ? जखन पाई खर्चा करव, तहन आराम सँ रहि  सकैत छी । अहाँ सवहक कोनो आवश्यकता नहि अछि । एतेक पैघ घर  अछि । एकटा नौकर राखि लेव । एकटा कमरा ओकरा दs  देवै । ओ रहत ,खाना बनाओत, हमसव खा-पी  लेव । ऊपर वाला मकान सँ जे किराया आओत ओ नौकर के दs देवै । पेन्शन सँ आराम सँ हमसव अपन जिनगी काटि लेव, अहाँ सव हमर चिंता नहि करु ।

 

रमेशजीक  ई बात सुनि अशोक दूनु प्राणी दंग रहि  गेलथि  । हुनकर बात सुनी बेटा आ पुतोहुक  पाइरक  जमीन खिसकि  गेलनि । हुनका यकीन नहि होयत छलनि जे माय- बाबुजी एना कs  सकैत छथि ।  दोसर दिन रमेश आ प्रमिला दूनु आदमी तैयार भs घुमवाक लेल जायत छलाह , तखन बेटाक  आवाज देलखिन - अशोक ! 

अशोक ! हाँ  बाबुजी , ओ कहलनि । हमसव तिरुपति जा रहल छी । ओहि ठामक  वाद भs  सकैत अछि , कतहुँ आओर जाय । हमरा १० -१२ दिन लागत । अहाँ सव व्यवस्था कs  लेव । एकटा किरायादार ठीक भs  गेल अछि । ₹१८००० महीना पर तय भेल अछि । ताधरि अहाँ सव मकान खाली  कs देव । ई कहि  रमेशजी घर सँ विदा भs  गेलाह ।

 

१० दिनक  बाद रमेशजी दुनु प्राणी घुमि के एलाह । ओ देखैत छथिन जे बेटा आ पुतोहु दूनु हुनकर पाइर पकड़ि  कानs  लागल । अशोक कहलनि - बाबुजी ! हमरा बेघर नहि करु । अहाँक पेन्शनक  पाईक  हमरा कोनो आवश्यकता नहि अछि । अहाँ अपना हिसाव सँ खर्चा करु आ राखु । अहाँ जे कहव से हम मानव, मुदा हमरा बेघर नहि करु । अशोक अपना पत्नी सँ कहलनि जाउ ,माय- बाबुजीक  लेल चाय बना के लेने आउ । दुनु बड्ड थाकल छथिन । अशोकक कनिया चाय बना कs  आनलखिन । चाय पिबैत रमेशजी कहलनि -  बौआ !जौं अहाँ समझि गेलहुँ अछि जे हम अहाँ सव पर बोझ नहि छी , तहन ठीक अछि । आराम सँ रहु , हम मकान भाड़ा पर नहि लगायव । सवआदमी एक संग आराम सँ रहs  लगलाह ।

 

अपन मंतव्य editorial.staff.videha@gmail.com पर पठाउ।